Cyrus Hamlin hayatında iki tane kitap yazmış. “My Life and Times” isimli kitabını geçtiğimiz ay okuyup şurada yazmıştım: Robert Kolej Uğrunda Bir Ömür
Hamlin’in diğer kitabının adı ise “Among the Turks” yani Türkler Arasında. Diğer kitabında kendi hayatını uzun uzun anlatan Hamlin Türkler Arasında kitabına Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu anlatarak başlıyor. Zira kitap boyunca hep Osmanlı anlatılıyor.
Öncelikle kitaba dair teknik olarak bazı şeyleri ifade etmek gerek. Kitabın baskısı, kapağı, sayfaları ve satır arası boşluklar gayet güzel hazırlanmış. Ancak kitabın çevirisi hayatımda gördüğüm en kötü çevirilerden biri. Bariz anlatım bozuklukları alabildiğince sıralanmış. Elbette bir emek söz konusu, çeviren kişi uğraşmış bu çalışma için ama işi en güzel şekilde yapması daha hoş olurdu zira okurken bozuk olan cümleler akışı çok dağıtıyor.
Teknik kısmı bir kenara bırakırsak kitap bize dair birçok detayı satır aralarında barındırıyor. Biz dediğim elbette Osmanlı… Genel olarak Hamlin Osmanlı’nın kuruluşu, yükselişi, 19. yüzyıldaki durumunu ve sonrasını, Osmanlı topraklarındaki misyonerlik faaliyetlerini anlatıyor. Diğer kitabına göre bu kitap biraz daha sade, çok daha az ayrıntıyla yazılmış.
Kitabın takdim yazısı TBBD tarafından hazırlanmış. İnternetten gördüğüm kadarıyla Tarih Bilincinde Buluşanlar Derneği olarak geçiyor. Tek kelimeyle enfes bir takdim olmuş. Bugün ülkemizi seven herkesin mutlaka okuması gereken bir yazı.
Kitapta üzerinde durduğum bazı cümleler şu şekilde:
(Yazar İslam’a dair kulaktan duyma bazı meseleleri portestan bakış açısıyla paylaşmış. Bu husus göz önünde tutulmalı.)
- Kuran’ın tek başına İslam hukukunu oluşturduğu sıkça iddia edilmesine rağmen, bu Avrupalıların Türkler hakkındaki cehaletlerinin sadece bir örneğidir.
- Türkler yabancı lisanlarını önemsemezler.
- Şer’i yasada, İsa adına küfretmenin cezasının ölüm olduğu belirtilmiştir; bu tür saygısızlık bir Müslüman’dan asla işitilmemiştir.
- Merkezi hükumetin en olumlu istekleri ve niyetleri olsa bile iç bölgelerdeki bir memur sıklıkla bir süre için niyetlerinize karşı çıkabilir. Bu, Türk hükumetinin en yıkıcı zaaflarından biridir.
Bir önceki okuduğum hatırat kitabı olan “Kırk Yıllık Hariciye Hatırları”nda Muzurus Paşa isminde gayrimüslim bir elçi vardı. Aynı kişinin ismi Hamlin’in kitabında da geçiyor. Hatıratların birbirini tamamladığını bu kitapla bir kere daha gördüm açıkçası.
TÜRKLER ARASINDA – TÜRKİYE’DEKİ MİSYONERLİK FAALİYETLERİ VE ROBERT KOLEJ
Yazar: Cyrus Hamlin
Yayınevi: Kahverengi Kitap
Web Sitesi: kahverengikitap.com
ARKA KAPAK METNİ
Koca bir imparatorluğu kaybedişimizin üzerinden bir yüzyıl geçti… Yakın tarihimizde ne oldu, nasıl oldu, sahnede gördüklerimiz gerçek miydi, perdenin arkasında neler düşünülüyordu, neler planlandı, neler hedeflendi de sahnede bu görüntüler bize sunuldu Bunları hiç irdelemedik… Elinizdeki bu kitap, yakın tarihimizin üstü örtülü, sisler altındaki dönemine, küçük bir delikten bir ışık huzmesi gönderme koridoru görevini görecektir.
Okuyucu, yazarın bu topraklarda tam 35 yıl, hangi amaç için, hangi heyecan ve bitmez tükenmez bir enerjiyle nereye doğru koştuğunu, her satırı okurken bir an bile aklından çıkarmamalıdır. Bizatihi Cyrus Hamlin hatıralarından kaleme alınmış bu kitap yakın tarihimizin derin detaylarını bize anlatmaktadır. Osmanlı üzerinde oynanan oyunları göz önüne sererek bize tarihimizi yeniden gözden geçirme imkânı sunacaktır.
Batının düşünce formülü ise kitapta bakın nasıl anlatılmış:
Hasta Adam için reçete şudur: “Yok etme, ama dönüştür!” Evet, yok etmediler… Ama yok etmekten beter şekilde dönüştürdüler! Arzu Taşcan’ın çevirisini yaptığı kitabı okuduğunuzda tarihimizi yeniden irdelemek ve gerçekleri öğrenmek arzusunda olacaksınız.