Pyotr Ilyich Tchaikovsky (Pyotr İlyiç Çaykovski) hakkında bu kitabı okuyana kadar hiçbir bilgim yoktu. Meğer Rusların en önemli klasik müzik bestekarlarından biriymiş. Yaşamı boyunca birkaç sefer Rusya dışına seyahat gerçekleştiren Çaykovski iki defa İstanbul’a çok kısa süre de olsa uğramış. Hem İstanbul’a uğradığı zamanlara dair hem de genel olarak Çaykovski’ye dair bilgilerin yer aldığı Çaykovski İstanbul’da kitabı müzikolog, orkestra şefi ve besteci olan Emre Aracı’nın gayretleriyle ortaya çıkmış.
Çaykovski’ye dair “hatırat” diyebileceğimiz bir eser olmamakla birlikte Emre Aracı’nın hazırladığı bir biyografi diyebiliriz kitap için. Emre Aracı kitabın sunuş kısmında neden böyle bir çalışma yaptığını detaylarıyla birlikte açıklıyor. Devamında ise Çaykovski’nin hayatının hızlı bir özetini aktardıktan sonra İstanbul’a da uğradığı Tiflis-Paris seyahati anlatıyor.
Çaykovski 1886 Mayıs ayının başında Paris’e yolculuğa çıktı. Yolculuğun başlangıcı Tiflis’ti, niyeti buradaki kardeşini ziyaret etmekti. Tiflis’ten Batum’a gelerek deniz yolculuğuna başladı. Arménie isimli vapurla sırasıyla Trabzon, Giresun ve Samsun şehirlerine de uğrayarak nihayet İstanbul’a geldi.
İstanbul’da Kısacık Gezintiler
Çaykovski İstanbul’da hızlıca bir gezinti gerçekleştiriyor. Gemi yola tekrar çıkana kadar Tepebaşı Bahçesi’nde bir konsere katılıyor. Ayasofya’yı, Çinili Köşk’ü, Galata Kulesi’ni ziyaret ediyor. Genel olarak İstanbul’dan çok etkilenmediğini ifade etmekle birlikte o dönemlerde İstanbul’u ziyaret eden seyyahların ortak şikayetini Çaykovski şöyle dile getiriyor: “Köpeklerden o kadar nefret ettim ki, cinslerine olan sevgimin yarısı gitti.”
Bu ilk ziyaretin ardından İstanbul’a ikinci bir ziyareti 1889’da gerçekleştiriyor Çaykovski. İkinci ziyarette Tünel’den geçiyor, Cafe Luxembourg’a uğruyor, yine Ayasofya’yı ziyaret ediyor, Yerebatan Sarnıcı’nı geziyor, Pera’da yürüyüş yapıyor. İkinci ziyareti de ilkinde olduğu gibi çok kısa sürüyor.
Kitapta döneme ait birçok görsel mevcut. Hatta o dönemki konserlerin ve gemi şirketlerinin ilanları dahi eklenmiş. Bu anlamda görsel açıdan zengin olması anlatılanlara ayrı bir keyif katıyor, o dönemlere alıp götürüyor okuyucuyu. Ayrıca Çaykovski haricinde dönemin meşhurları Leopold Auer ve Lange Bey’den de bilgiler aktarıyor Emre Aracı. Kısa ama doyurucu malumatın olduğu bu eseri tavsiye ederim.
ÇAYKOVSKİ İSTANBUL’DA
Yazar: Emre Aracı
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
Web Sitesi: iskultur.com.tr
ARKA KAPAK METNİ
Çaykovski’nin İstanbul’a gelişini, şimdiye dek ancak günlüklerini dikkatle okuyanlar bilirdi. Ünlü besteci 1886’da ve 1889’da Avrupa seyahatleri sırasında bindiği geminin uğradığı bu büyülü Şark şehrinde kısa da olsa vakit geçirmişti.
Ancak bu kısa seyahatlerine, Tepebaşı Bahçesi’nde Lange Bey’in yönettiği bir klasik müzik konserinin yanı sıra pek çok gezintiyi, Galata Köprüsü’ne bakan bir kahvehanede kahve keyfini, mehtap sefalarını, Beyoğlu’nu, Ayasofya’yı, Yerebatan Sarayı’nı sığdırdı.
Besteci, orkestra şefi ve müzik tarihçisi Emre Aracı, Çaykovski’nin günlüğündeki bilgileri dönem kaynaklarından derlediği bilgiler ve fotoğraflarla desteklerken, 19. yüzyıl sonundaki İstanbul’un renkli ve zengin müzik yaşamına da bir pencere açıyor.
