Bağdatlı olan ve Osmanlı Deniz Kuvvetleri’nde imam olarak görevlendirilen Abdurrahman Efendi, 1865 yılı Eylül ayında İstanbul’dan Basra’ya padişah buyruğuyla gönderilen gemilerle bir seyahate çıkmış. Ancak Afrika kıtasını aşamamışken yaşanan bir fırtına neticesinde gemiler okyanusta savrulmuş ve Türk denizcilerimiz kendilerini nihayetinde Brezilya’nın başkenti Rio de Janerio sahillerinde bulmuşlar. Abdurrahman Efendi Brezilya’da bulunan Müslümanlara İslam’ın temel bilgilerini öğretmek amacıyla gemiden ayrılmış ve bir süre orada kalmış. Başından geçen olayları da Tesliyetü’l Garib isimli eserinde anlatmış.
Kitabevi Yayınları’nın Brezilya’da İlk Müslümanlar başlığıyla yayınladığı bu eser çok kısa olmasına rağmen dolu dolu. Brezilya’da yaşayan Müslümanların ahvaline dair birçok ilginç detayı barındırıyor. Bu açıdan kıymete değer ve Abdurrahman Efendi’nin kendi gözlemleri olduğu için güvenilir bir kaynak sağlıyor kitap.
Brezilya’daki Müslümanlar
Abdurrahman Efendi’nin aktardığı bilgilere göre Brezilya’da karşılaştığı Müslümanlar, Afrika’dan sömürge olarak getirilen siyahilerden oluşuyor. Abdurrahman Efendi gemilerden ayrılınca bu Müslümanların arasına karışıp onlara İslam’ın temel ilkelerini öğretmeye çalışıyor. Maalesef kendi vatanlarından koparılan siyahi Müslümanlar zamanla dini vecibeleri unutmuşlar veya yanlış uygular hale gelmişler.
Bir de orada Abdurrahman Efendi’ye tercümanlık yapan birisi var ki bu tercüman oradaki Müslümanların dini bilgilerini kasten yanlış yönlendirmiş ve bozulmasını sağlamış. Abdurrahman Efendi’nin söylediğine göre bu tercümanın kurban kesme ve çocukların sünneti dışında öğrettiği her şey İslam şeriatına aykırıymış. Abdurrahman Efendi bu tercümanı sıkıştırınca, Tanca doğumlu bir Yahudi olduğunu ve bütün yaptıklarını İslam’a duyduğu düşmanlık nedeniyle ve kişisel çıkarları için yaptığını itiraf etmiş.
Abdurrahman Efendi Müslümanların yaşayışlarına dair karşılaştığı ilginç detayları anlattıktan sonra Brezilya’ya dair gözlemlerini kitabında paylaşıyor. Ormanları, meyveleri, bazı şehirleri, yerlilerin adetlerini ve bazı duyduğu garip halk efsanelerini aktarıyor. Birkaç yıllık macerasının ardından da yurda dönmeye karar veriyor. Lizbon, Kurtuba, Cebel-i Tarık ve Tanca şehirlerine uğrayıp Malta üzerinden Mısır’a geliyor. Oradan da hacca gidip en sonunda İstanbul’a dönüyor.
Çok keyifli ve bir solukta okunabilen Brezilya’da İlk Müslümanlar kitabını muhakkak her gencin okumasını tavsiye ediyorum.
BREZİLYA’DA İLK MÜSLÜMANLAR
Yazar: Bağdatlı Abdurrahman Efendi
Yayınevi: Kitabevi Yayınları
Web Sitesi: kitabeviyayinlari.com
ARKA KAPAK METNİ
Brezilya Seyahatnâmesi, Osmanlı’nın o güne kadar varlığından haberdar olmadığı bir dünyayı keşfinin ve bu dünyayı yeniden biçimlendirme çabalarının hikâyesidir.
Hikâye, tam yüz kırk yıl önce Osmanlı’nın iki savaş gemisinin Basra Körfezi’ne giderken fırtınaya yakalanarak Amerika kıt’asına, Brezilya sahillerine sürüklenmesiyle bafllar. Hikâyenin kahramanı Bağdatlı Abdurrahman Efendi, bu gemilerden birinin imamıdır.
Brezilya Seyahatnâmesi küçüklüğüne karşın, varlığı günümüzde bile resmen kabul edilmeyen Brezilya Müslüman toplumunun tarihsel serüveninin bir dönemine ışık tutması nedeniyle ilginç bir eserdir. Ayrıca, bu gerçeğin neredeyse tek yazılı belgesi niteliğini taşıması da o ölçüde önemlidir.
