Seyyar Sergi İle Seyahat İntibaları kitabını aldığımda Seyyar Sergi macerasına yönelik tafsilatlı bir hatırat okuyacağımı düşünmüştüm. Sergiler malum olduğu üzere devletlerin zenginliklerini tanıttığı bir teşhir faaliyetidir. 19. yüzyılda uluslararası bir nitelik kazanan sergiler (fuar) günümüzde de her sektörde devam ediyor. 1851’den 1900’e kadar Osmanlı Devleti 9 uluslararası sergiye katılıyor. 1863 yılında bir sergi de İstanbul’da düzenlendi ve 5 ayda 150 bine yakın ziyaretçiye ulaşıldı.
Cumhuriyet devrindeki ilk sergi faaliyeti ise Karadeniz Vapuru ile 1926 yılında gerçekleştirilmiştir. 3 aylık bir seyyar sergi vazifesi gören vapur Avrupa’da Barcelona, Liverpool, Londra, Hamburg, Amsterdam ve Venedik limanları başta olmak üzere 21 limana uğramış ve Türkiye’nin ürettiği ürünleri sergilemiştir. Seyyar Sergi ile alakalı tüm detaylar için Celil Bozkurt’un makalesini inceleyebilirsiniz.
Seyyar Sergi projesinde bulunan isimlerden biri de Celal Esat Arseven. Yolculuğu boyunca bazı hatıralarını kaleme almış ve ortaya Seyahat İntibaları kitabı çıkmış. Ancak kitap nevi şahsına münhasır. Ne bir hatırat ne de bir seyahatname. İçeriğinde ziyaret edilen limanlara, şehirlere ve ülkelere dair detaylı bilgiler olmadığı gibi sergiye dair de kayda değer malumat bulunmuyor. Bunun yerine Arseven’in duygu dünyasına, gördüğü yerlerin onda uyandırdığı hislere ve düşüncelere dair hatıralar bulunuyor.
Arseven bazı şehirlerden hiç bahsetmezken bazılarına detaylıca yer veriyor. Mesela İtalya şehirlerini özellikle yazmış. İskandinavya kıyıları da özel olarak ilgisini çekmiş. Bazı limanlardaki coşkuyla karşılanışlarına dair hatıralarını yazıya dökmüş. Vezüv’ün tepesine yolculuklarını oldukça romantik bir üslupla aktarırken Venedik’in lirik bir tablosunu çizmiş.
Kitapta Seyyar Sergi macerasına ek olarak Arseven’in eskiden yazdığı bazı denemeleri kitabın sonuna eklenmiş. En sonda ise Ali Suad’ın Seyyar Sergi hakkında değerlendirmeleri ve eleştirilerini anlattığı bir yazısı ek olarak kitaba dahil edilmiş.
Kitabın en büyük eksiği Seyyar Sergi ile ilgili detayları barındırmıyor oluşu. Gittikleri gördükleri yerleri yazan Arseven sergide ne olup bittiğinden, hangi ürünlere hangi ülkelerin ilgi duyduğundan, gerçekleştirilen satışlardan hiç bahsetmiyor. Üstelik Ali Suad’ın eleştirisinden okuduğumuz kadarıyla sadece Arseven değil o dönem kimse bahsetmiyor. Ali Suad sergiye dair detayların neşredilip halkla muhakkak paylaşılması gerektiğini ifade ediyor.
Velhasıl dediğim gibi bu eser ne bir seyahatname ne de bir hatırat. Özgün bir çalışma, bir seyahat boyunca Arseven’in gönlünden ve zihninden süzülen hatıralardan. Buna rağmen dönem hakkında satır aralarında önemli ipuçları ihtiva ettiğinden mütevellit okunmasında fayda olabilecek bir eser.
SEYYAR SERGİ İLE SEYAHAT İNTİBALARI
Yazar: Celâl Esat Arseven
Yayınevi: Kitabevi Yayınları
Web Sitesi: kitabeviyayinlari.com
ARKA KAPAK METNİ
Cumhuriyetin ilanından sonra yeni Türkiye ihraç ürünleriyle birlikte kendisini Avrupa´ya tanıtmak amacıyla üç ay sürecek gezici bir sergi düzenler.
Karadeniz gemisinde düzenlenen sergi için iş adamlarının yanı sıra içlerinde Celal Esat Arseven´in de bulunduğu çok sayıda aydın ve sanatkar görevlendirilir. Karadeniz gemisi on iki Avrupa ülkesinin on altı önemli limanına uğrayarak görevini yerine getirir. Elinizdeki kitap Celal Esat Arseven´in bu gezi sırasında yaşadıklarını ve gördüğü yerler hakkındaki izlenimlerini anlatmaktadır.
