“Gelecek, biraz daha uzak bir “şimdi”den başka bir şey değildir.” – Jules Verne / Balonla Beş Hafta
Kitaplarını severek okuduğum, bilimkurgunun öncülerinden Jules Verne, 1863 yılında kaleme aldığı “Balonla Beş Hafta” adlı romanıyla bizleri, henüz keşfedilmemiş Afrika topraklarına nefes kesen bir yolculuğa çıkarıyor. Bu yolculuk, sadece coğrafi bir keşif değil, aynı zamanda insanın hayal gücünün ve bilimsel merakının sınırlarını zorlayan bir macera. Bugün bile Verne’ün böyle bir eseri o zamanlar yazmış olduğunu düşünmek hayret verici.
Dr. Ferguson’un Cüretkar Hayali: Balonla Afrika’yı Aşmak
Romanın merkezinde, dönemin ileri görüşlü bilim insanlarından Dr. Samuel Ferguson yer alıyor. Ferguson, Afrika’nın bilinmeyenlerini keşfetmek için sıradışı bir araç seçiyor: Balon. “Victoria” adını verdiği bu balon, onun hem laboratuvarı hem de evi oluyor. Yanına sadık uşağı Joe ve cesur arkadaşı Dick Kennedy’i de alarak, bu iddialı ve tehlikeli yolculuğa başlıyor.
Romanın ilk kısımlarında Dr. Ferguson’un balonla seyahat etme fikrini nasıl geliştirdiği ve bu fikri hayata geçirmek için ne gibi zorluklarla karşılaştığı konusunda detaylar yer alıyor. Balonun tasarımı, kullanılan malzemeler, hidrojen gazı üretimi ve diğer teknik detaylar, bilimsel bir titizlikle anlatılıyor. Bu sayede okurken kendinizi 19. yüzyılın bilimsel atmosferinde bulmanız işten bile değil. Balonun yapım sürecine tanıklık etmiş oluyoruz adeta.
Sahra Çölü’nün Kavurucu Sıcaklarından Nil Nehri’nin Bereketli Kıyılarına
“Victoria” adlı balon, Zanzibar’dan havalanarak önce Sahra Çölü’nün zorlu koşullarına göğüs geriyor. Çölün kavurucu güneşi, kum fırtınaları ve susuzluk, yolcuların dayanıklılıklarını sınıyor. Ancak Dr. Ferguson’un liderliği ve Joe’nun pratik zekası sayesinde bu zorlukların üstesinden gelmeyi başarıyorlar.
Yolculuk, Nil Nehri’ne ulaşıldığında bambaşka bir boyut kazanıyor. Balon, yemyeşil ormanların, vahşi hayvanların ve egzotik bitki örtüsünün üzerinden süzülerek ilerliyor. Yolcular, bu büyüleyici manzaralar karşısında hayrete düşüyor ve Afrika’nın doğal zenginliklerini keşfetmenin heyecanını yaşıyor.
Kitabımızın yazarı Sahra Çölü’nü anlatırken sadece coğrafi bilgiler vermekle kalmıyor, aynı zamanda çölün mistik atmosferini ve yolcuların iç dünyalarındaki çelişkileri de gözler önüne seriyor. Çölün sonsuzluğunda kaybolma korkusu, yalnızlık duygusu ve bilinmeyene duyulan merak, romanın duygusal derinliğini artırıyor. Yine Nil Nehri ve çevresini anlatırken de bölgenin kültürel ve tarihi zenginliklerine değiniyor. Antik Mısır medeniyetinden kalma tapınaklar, piramitler ve diğer tarihi yapılar, yolcuların ilgisini çekiyor ve onlara tarihte bir yolculuk yapma fırsatı sunuyor.
İnsan ve Doğa Arasındaki Çatışma: Yerli Kabilelerle Karşılaşma
Balonla yolculuk sırasında, Dr. Ferguson ve arkadaşları sadece doğal güzelliklerle değil, aynı zamanda Afrika’nın yerli kabileleriyle de karşılaşıyor. Bu karşılaşmalar, bazen dostça bazen de düşmanca olsa da, her zaman heyecan verici ve öğretici oluyor.
Bu kısımdaki ilgi çekici taraf ise yazarımız insan ve doğa arasındaki ilişkiyi, farklı kültürlerin çatışmasını ve emperyalizmin etkilerini sorguluyor. Yerli kabilelerin yaşam tarzları, inançları ve gelenekleri, Batılı bakış açısıyla eleştirel bir şekilde değerlendiriliyor.
Bir Macera Romanından Daha Fazlası: Bilim, Coğrafya ve Felsefe
Balonla Beş Hafta kitabı sadece bir macera romanı değil, aynı zamanda bilim, coğrafya ve felsefe gibi farklı alanlarda da zengin bir içerik sunuyor. Zaten Jules Verne dönemin bilimsel bilgilerini ve coğrafi keşiflerini diğer romanlarında olduğu gibi bu romanına da ustaca yedirerek okuru hem eğlendiriyor hem de bilgilendiriyor.
Maceranın sonunda Dr. Ferguson ve arkadaşları, başlangıçta planladıklarından daha uzun süren bir yolculuğun ardından güvenli bir şekilde geri dönmeyi başarıyorlar. Bu yolculuk, onlara sadece coğrafi keşifler değil, aynı zamanda kişisel gelişim ve dostluk gibi değerli dersler de kazandırıyor.
Bilim, coğrafya ve felsefeye ilgi duyan herkesin keyifle okuyabileceği bir eser bu kitap. Şahsen ben de okurken büyük bir heyecanla sayfaları çevirdim. Hele ki çölün ıssızlığı ve kaybolma korkusu 2022 yılında gündüz vakti Sahra Çölü’nü uçağın küçük penceresinden seyrettiğim anlara götürdü beni.
Sayısız kum tepesi göz alabildiğine uzanıyordu. Çölün büyüklüğünü düşününce, şu tepelerden birisinin ortasında kalakalmak düşüncesi insanı ürpertiyor. Şu koca dünyada bu kadar küçük olmamıza rağmen kendimizi ne kadar da dünyanın merkezine koyduğumuzu düşününce, çöl insana haddini bildirmek için orada. Düşeyazsak bir hiç olduğumuzu anlamamız birkaç on saniye belki de…
Not: Çöl ve Nil ikilisini birleştiren birçok başka kitap olduğu gibi bir de video oyunu bulunuyor: Assassin’s Creed Origins. Mısır’ın çöllerinde ve Nil Nehri boyunca kadim şehirlerde geçen bu açık dünya oyununda hem çöl yaşamına hem de Mısır kültürüne dair çok detaylı öğeler bulunuyor. İlgilisine önemle tavsiye ederim.
BALONLA BEŞ HAFTA
Yazar: Jules Verne
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
Web Sitesi: iskultur.com.tr
ARKA KAPAK METNİ
1863 yılında yayımlanan Balonla Beş Hafta, Jules Verne’in hem ilk romanı hem de muazzam Olağanüstü Yolculuklar koleksiyonunun ilk yapıtıdır. Üç İngiliz kâşifin o dönemde Avrupalıların gözünde hâlâ gizemini koruyan Afrika kıtasını balonla baştan başa aştıkları macera dolu yolculuğun hikâyesi, sonraki Jules Verne romanlarına da damgasını vuran bütün özellikleri taşır. Yenilikçi bir bilimsel icat, gerilim ve sürprizlerle dolu girift bir olay örgüsü, bilinmeyene yapılan bir yolculuk, hedeflerine ulaşma yolunda gözünü budaktan sakınmayan karakterlerin sergilediği azim ve cesaret, dostluk ve sadakat temaları, yazarın muziplik sınırında gezinen mizahıyla harmanlanmıştır. Roman, bütünüyle kurgu bir yapıt olmasına karşın gerçek bir gezi günlüğü edasıyla kaleme alınmıştır. Karakterlerin Afrika halklarına ilişkin gözlem ve söylemleri, o dönemde Avrupa’daki düşünce ikliminin, Batılıların kendilerinden olmayana yönelik yaklaşımlarının izlerini taşır.
Not: Bu yazı Gemini Advanced ile desteklenmiştir.
