Çinli Amiral Zheng He’yi bu kitabı okumadan önce hiç duymamıştım. Zaten tarih derslerinde Çin ve Uzakdoğu’ya dair anlatılanlar sadece Çin Seddi’nden ve Tac Mahal’den ibaret olduğundan birçok kişinin de Zheng He’yi hiç duymamış olmaması herhalde kabul edilebilir. Ancak bölgeye ve tarihe meraklılarının bildiği efsanevi amirale dair hazırlanmış bu tarih kitabı hem Zheng He’yi hem de onun seyahatlerini gerçekleştirdiği dönemi anlamak açısından müthiş bir eser.
Zheng He, Ming Hanedanlığı döneminde yaşamış ve 28 yılda Batı’ya tam 7 farklı seyahat düzenlemiş bir amiral. Bu seyahatler tabii ki günümüzdeki seyyahların sırt çantalarını alıp dünyayı gezmesi gibi değil, büyük zorluklarla yapılmış, kimi zaman kanlı savaşları gerektirmiş, kimi zaman da birçok güzelliğe vesile olmuş.
Kitapta öncelikle Zheng He’nin hayatından bahsedilerek ardından gerçekleştirdiği yedi seyahate neden çıktığı, başından neler geçtiği ve seyahatleri nasıl sonlandırdığı aktarılıyor. Kitabın üçüncü bölümünde Zheng He’nin filosuna, gemileri, gemilerin düzenine, gemicilik tekniklerine dair birçok ilginç ve önemli bilgi veriliyor. Son bölümde ise Çin’in dış dünyayla gerçekleştiği muazzam kültür alışverişinin detayları anlatılıyor.
Yayılmacı Çin Ekonomisi
Çin dünya ekonomisinde önceden olduğu gibi bugün de merkez konumunda. Zamanında İpek Yolu ve Baharat Yolu Çin ve Uzakdoğu’dan başlayarak Batı’ya akıyordu. Bugün de Çin dünya ekonomisinde önemli bir paya sahip. Global üretim, mesela bu satırları yazdığım bilgisayar, bağlantıyı sağladığım kablolar, bu sayfanın depolandığı sunucular ve muhtemelen bu satırları okuduğunuz ekran Çin’de üretildi. Tarihin bazı dönemlerinde Çin ekonomisi geride kalmış olsa da çoğu zaman böyleydi. Gelecekte de Çin ekonomisi bütün dünyayı daha da etkileyecek.
Neden mi? Çünkü Zheng He’nin seyahatlerinden anlıyoruz ki ta o dönemler Çin yönetimi etrafındaki ülkelerle ticari ilişkiler kurup barış içinde yaşamayı bırakın, Batı’daki Arap coğrafyası ve Afrika ile dahi ticaret geliştirmek ve barış içinde iletişimi sürdürmek istiyor. Zaten Zheng He’nin neredeyse bütün seyahatlerinin amacı gittiği yerlerdeki ülkelere Çin hükümdarının hediyeleri ve güven mesajlarını iletmek, o ülkelerin elçilerini de aynı şekilde hediye sunmak ve güven mesajı vermek üzere Çin’e getirmek.
Yani şunu net olarak söyleyebiliriz ki Çin’in dünyanın dört bir tarafına yayılma politikası, mesela Afrika’daki yapım ihalelerini alması, perakende ekonomisini ele geçirmesi ve bu hizmetlerin karşılığında Çinli vatandaşlarını Afrika ülkelerine “salması” günümüze has bir durum değil. Yüzyıllar önce de böyleymiş…
Zheng He’nin Maceraları
Zheng He’nin seyahatlerinin temel noktası yukarıda belirttiğim gibi olmakla birlikte başından geçen maceraların detayları oldukça keyifli. Mesela bir seyahatinde gittiği şehirdeki Müslümanların hac için hazırlandıklarını görünce kendi adamlarından 7 kişiyi ve Arapça bilen Müslüman bir adamını hacca gitmeye hazırlananların yanında bırakıyor ve hacca gidiyor. Hatta kitapta belirtildiğine göre Zheng He de hacca gitmeyi istiyor fakat görevinden dolayı imkanı olmuyor.
Ancak Zheng He Müslüman değil. Hem Budizme hem de İslam’a muhabbet beslese de Budizme daha yakın olmuş. Seyyid Eclel Şems el-Din Ömer’in altıncı kuşaktan torunu olmakla birlikte Zheng He’nin babası ve dedesi hacca giden ve hacı ünvanını alan kişilerdi. Zheng He’nin babası Yuan Hanedanlığı ile Ming Hanedanlığı arasındaki savaşta ölünce Zheng He Ming ordularınca tutsak edilerek 12 yaşında hadım edilip hizmetçilikle görevlendirildi. Sonrasında ise çalışkanlığı ile yükselerek nihayetinde her biri 100’den fazla gemiden ve 27 binden fazla mürettebattan oluşan 7 farklı seyahatin başında bulunacak noktaya geldi.
Velhasıl Çin’in civarındaki ve Uzakbatı’daki topluluklarla ticari-kültürel-siyasi etkileşimini mükemmel bir şekilde aktaran bu kitap bir solukta okunacak kadar kısa, fotoğraflarla zenginleştirilmiş olsa da üzerine uzun uzun araştırma yapılabilecek içeriklere sahip.
ZHENG HE’NİN BATI OKYANUSLARINA SEYAHATLERİ
Yazar: Wang Jienan
Yayınevi: Kaynak Yayınları
Web Sitesi: kaynakyayinlari.com
ARKA KAPAK METNİ
Bu kitap Zheng He’yi ve onun Batı Okyanusları’na yedi sehayatinin hikâyesini anlatıyor. Ming Hanedanlığı döneminde devasa filolara kumanda eden Çinli amiral Zheng He, 1405 ile 1433 yılları arasında, yani Avrupa’da Keşifler Çağı diye bilinen dönemden yarım yüzyıl önce, Batı Pasif ik ve Hint Okyanusu kıyılarında 30’dan fazla ülkeyi ziyaret etti. Zheng He’nin seyahatleri Ming Hanedanlığı döneminde Çin ile Güneydoğu Asya, Güney Asya, Batı Asya ve Doğu Afrika ulusları arasındaki dostluk ilişkilerini kuvvetlendirdi ve tarafların tamamının “kazan-kazan” prensibine uygun şekilde faydalandığı eşsiz bir ekonomik ve kültürel alışverişi beraberinde getirdi.
