2000’li yıllar, yani geçmişte birçok fütüristin hayal ettiği milenyum çağı genelde insanlığın muazzam geliştiği, uçan arabaların olduğu, teknolojinin arşa çıktığı bir çağ olarak tasvir edilmiş. Bazı tahminler birebir gerçeklemiş ve artık kanıksanmış olsa da kimi beklentilerden halen uzağız.
Edward Bellamy de 2000’lere dair tahminlerde bulunan fütürist bir yazar. Geriye Bakış kitabı ilginç bir eser. Kitabın kahramanı Julian West 1887 senesinde Boston’da rutin olduğu üzere hiptonik uykusuna yatıyor ancak uyandığında sene 2000 oluyor. Uyumak için yer altına inşa ettiği sağlam bir yatak odasında bulunduğundan mütevellit dış dünya 2000’e kadar kahramanı fark etmiyor.
Onu bulan ve uyandıran aile bir doktor, eşi ve kızından oluşuyor. Kahramanımıza 2000 yılında olduklarını ve dünyanın değiştiğini izah ederek yeni düzeni anlatıyorlar.
Yeni Düzen: Bütün özel teşebbüsler son bulmuş, devlet her şeyi üreten, insanların her türlü ihtiyacını karşılayan bir yapıya evrilmiş, insanlar pek mutlu, harika bir hayat yaşıyorlar. Ancak bu düzeni kurarken ortaya çıkması muhtemel problemler acaba nasıl giderildi, kitap boyunca kahramanımız bunları sorguluyor ve cevaplarını alıyor.
Bellamy’nin bazı tespitleri günümüzde hayatımızın bir parçası olmuş. Mesela bankamatik kartına benzer bir ödeme yapısı kitapta geçiyor veya isteyen evinde istediği şarkıyı güzelce kimseyi rahatsız etmeden dinleyebiliyor. Bellamy’nin öngörüleri genelde üretimin tam ihtiyaca yönelik yapılacağı yönünde. Böylece hiçbir şey israf olmuyor, ayrıca tedarik zinciri de basitleştirildiği için aracılar ortadan kalkıyor. Enerji boş yere harcanmıyor, bunun yerine herkes kendi kişisel gelişimlerine daha fazla imkan buluyor.
Yeni dünya düzeninin izahları kitap boyunca güzel bir akıcılık oluşturmakla birlikte kitabın sonunda kahramanımızın hiptonik uykuya dalmadan önce, 1887’de Boston’daki nişanlısına dair bir gerçeği öğrenmesi de okurken heyecan verici bir ayrıntı oldu.
Velhasıl Bellamy’nin 2000’li yıllara dair ütopyası okunmaya değer.
GERİYE BAKIŞ 2000’DEN 1887’YE
Yazar: Edward Bellamy
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
Web Sitesi: iskultur.com.tr
ARKA KAPAK METNİ
Uykusuzluk sorunu çeken Julian West, 1887 yılında Boston’da hipnotik bir uykuya yatar ve 2000 yılında uyanır. Birleşik Devletler, her şeyin yepyeni bir devlet düzeniyle yönetildiği, demokratik ve eşit bir toplum haline gelmiştir. Edward Bellamy’nin Geriye Bakış’ı, okuyucuyu kapitalizmin hükmündeki 19. yüzyılın sonlarından alıp 21. yüzyılın sosyalist idealine götürür. Geriye Bakış birçok yönden 19. yüzyıla has romantik bir ütopyadır; başka bir açıdan da anlatıcı ve zaman yolcusu Julian West ile onun 21. yüzyıl rehberi ve akıl hocası Dr. Leete arasındaki konuşmaların ışığında, insanlığı bekleyen olasılıkların karmaşık bir incelemesidir. Bellamy, okuyucuya 19. yüzyılın ortalarından sonlarına kadar yaşanan toplumsal sorunlar ve sıkıntılar hakkında bilgi verir; aynı zamanda milenyum için de ütopik bir vizyon sunar. Dr. Leete’in ve ailesinin anlattıklarında Bellamy’nin 2000 yılının siyasi ve ekonomik koşullarına ilişkin ayrıntılı tahayyülleri gizlidir.
