Vasil Kınçov’un “Marmara’nın Öte Yakasında” adlı eseri, okuyucuyu 1899 yılının ilk aylarında, Marmara Denizi’nin güney kıyılarında bir yolculuğa çıkarıyor. Bu yolculuk sade bir seyahat değil, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine ışık tutan tarihi ve kültürel bir keşif niteliği taşıyor.
Kınçov, Mudanya’da başlayan yolculuğunda, o dönemin atmosferini, ticaret hayatını ve sosyal yapısını anlatıyor. Bursa’ya ulaştığında ise, Osmanlı’nın ilk başkenti olan bu şehrin tarihi ve kültürel zenginliklerine hayran kalıyor. Yeşil Türbe, Ulu Cami, tarihi hanlar ve hamamlar, Kınçov’un gözünden okuyucuya aktarılıyor.
Karacabey’de, bereketli ovaların ve tarımın önemini gözlemleyen Kınçov, Gönen’de de kaplıcaların şifa verici sularının ve doğal güzelliklerin büyüsüne kapılıyor. Bandırma’ya vardığında ise, Marmara Denizi’nin kıyısında yer alan bu kasabanın canlılığını ve ticaret hayatını keşfediyor.
Yazar sadece gözlemlerini aktarmakla kalmıyor, aynı zamanda karşılaştığı insanlarla sohbet ederek onların yaşam tarzlarını, geleneklerini ve düşüncelerini de kaleme alıyor. Bu sayede okuyucu, 19. yüzyılın sonlarında Osmanlı toplumunun farklı kesimlerini yakından tanıma fırsatı buluyor. Bulgar olması hasebiyle gittiği yerlerdeki Bulgarlara dair durum değerlendirmeleri yapmayı da ihmal etmiyor. Şu köyde şu kadar Bulgar yaşıyor, bu köyde Bulgarlar şu şu işlerle meşgul oluyor gibi detayları da aktarıyor.
O dönem Marmara bölgesinde birçok Bulgar köyünün var olduğunu, ancak Bulgarların da birçok farklı milletle haşır neşir olarak değiştiklerini gören Kınçov, buradan bir Bulgar milliyetçiliği ateşini tutuşturamayacağını da anlamış olsa gerek. Zaten tüm seyahatlerini diken üstünde yapıyor, kolluk güçlerinin dikkatini çekmek istemiyor ve kimi zaman da seyahatinin sorgulanması ve engellenmeye çalışılması gibi çeşitli zorluklarla da karşılaşıyor.
Velhasıl “Marmara’nın Öte Yakasında” kitabı Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Marmara Bölgesi’nin ve bu bölgede yaşayan özellikle Bulgarların tarihine, kültürüne, ticaretine ve sosyal hayatına ilgi duyan herkes için değerli bir kaynak.
MARMARA’NIN ÖTE YAKASINDA: MUDANYA, BURSA, KARACABEY, GÖNEN, BANDIRMA (1899)
Yazar: Vasil Kınçov
Yayınevi: Yeditepe Yayınevi
Web Sitesi: yeditepeyayinevi.com
ARKA KAPAK METNİ
1902’de, Milli Eğitim Bakanı koltuğunda oturduğu sırada 39 yaşındayken dengesiz bir muallim tarafından makamında hayatına kastedilen Vasil Kınçov, Bulgar tarihinde eğitimci ve siyaset adamı kimliğiyle olduğu kadar, 19 yüzyıl sonu Makedonya’sıyla ilgili yaptığı saha araştırmalarıyla da kalıcı iz bırakmıştır.
1899’un ilk aylarında Marmara’nın öte yakasına geçerek Mudanya, Bursa, Karacabey, Bandırma ve Gönen gibi yerleşimleri kapsayan dokuz günlük gezisinin meyvesi olan seyahatnamede de anılan coğrafyayla ilgili kişisel gözleme dayalı değerli tanıklıklar sunmaktadır. Vakti zamanında daha verimli topraklara yerleşmek amacıyla Rumeli’den Anadolu’ya göç eden Osmanlı unsuru Bulgarların kurdukları köyleri odağına alan yazar, Piştikoz (Çobankırı) ve Rus Kazak köyleriyle ilgili derlediği bilgileri de özetlemektedir. İstanbul Mektupları başlığı altında bir iktisat dergisinde yayımladığı sekiz mektubuyla ise 19 yüzyılın son on yılında Bulgaristan Emareti ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki ticari ilişkilerin durumuna ve seyrine ışık tutmaktadır.
